Strategie - jaarlijkse status 09/2016

Een federale open data-strategie die een ambitieuze visie op open data en een aantal concrete actiepunten omvat.

 

Comply or explain

Dit punt werd tijdens de verschillende meetings toegelicht door de Task Force.

Er zijn gesprekken aan de gang (eind augustus, begin september), gecoördineerd door de DAV als onderdeel van het ontwerp van het koninklijk besluit betreffende de standaard licenties. Dit KB dient om de voorwaarden vast te stellen voor het verstrekken van gegevens van verschillende administraties onder een licentie die verenigbaar is met hun missies en de eventuele financiering ervan.

 

Proactieve terbeschikkingstelling

Er worden reeds heel wat gegevens proactief ter beschikking gesteld, voornamelijk statistieken.

Voor de meeste federale datasets is registratie niet verplicht, met enkele belangrijke uitzonderingen zoals het bedrijvenregister (KruispuntBank Ondernemingen), volgens het KBO is dit nodig om gebruikers op de hoogte te houden van updates.

De NMBS heeft een gelijkaardige procedure om toegang te krijgen tot “public data” over de dienstregeling van het treinverkeer.

De DIV vraagt voor het verstrekken van bepaalde geanonimiseerde gegevens dat bedrijven een afzonderlijke overeenkomst afsluiten met de FOD Mobiliteit.

 

Streven naar vijf sterren open data

Momenteel zijn de datasets beschikbaar als 2 (MS-Excel) en/of 3 sterren (tekst, XML…), dit zijn formaten die toegankelijk zijn voor de niet-technische gebruikers.

Fedict heeft daarnaast enkele verbeteringen gedeeld met zeer technische open source projecten die het in de toekomst makkelijker moeten maken om 5-sterren (linked data) te publiceren.

Verder is er het “Intelligent Web Forms” (IWF) piloot-project bij Fedict, waar metadata van publieke webformulieren als 5-ster data gepubliceerd zal worden.

 

Versterken van authentieke bronnen

De meeste herbruikbare gegevens zijn afkomstig van databank die gekwalificeerd zijn als "authentieke bron." Het is essentieel dat de gegevens van een bijna-perfecte kwaliteit zijn voordat ze ter beschikking worden gesteld aan derden. De beheerders van deze datadiensten hebben dus de belangrijke taak om te controleren en te verbeteren, en dit in zeer korte tijd en op permanent basis. Wanneer sommige gegevens van dergelijke database van slechte kwaliteit blijken te zijn, zonder redelijke gelegenheid om deze te corrigeren, dan mogen deze niet vrijgegeven worden. Het is ook mogelijk dat er extra stappen nodig zijn om de database (DIV) te openen.

Dit punt van de strategie van essentieel belang is voor de uitwisseling van gegevens tussen nutsvoorzieningen (één gegevensverzameling in het programma slechts eenmaal) voor het leveren van derde, hoewel de problemen niet identiek.

Andere datasets zijn al afkomstig uit datawarehouses, die een gelijkaardige rol vervullen als authentieke bron (maar niet dezelfde juridische status hebben). Op te merken valt dat veel gegevens die in authentieke bronnen zitten privacygevoelig zijn.

De (gedeeltelijke) export van het KBO gebeurt vanuit de authentieke bron.

 

Eenvoudige licentiemodellen

Na de goedkeuring van de Federale Open Data strategie op 24/7/2015, is de omzetting van de herziene Europese PSI-Richtlijn goedgekeurd in de Kamer op 14/4/2016. De wet werd op 3/6/2016 in het Staatsblad gepubliceerd.

Op 7/7/2016 is het advocatenkantoor Timelex gestart met het schrijven van een aantal Koninklijke Besluiten, waar de CC0-licentie wordt vermeld als geprefereerde licentie, met daarnaast een “comply or explain” regeling. In principe wordt een voorstel van KB’s voorgelegd aan het Transparantiecomité, dat hierover tegen 5/9/2016 feedback dient te geven, zodat nadien het traject tot publicatie doorlopen kan worden.

De Task Force heeft in de meetings met de verschillende overheidsdiensten en het Transparantiecomité reeds de “open licentie” en het “comply or explain” principe toegelicht.

 

Beheer en continuïteit

Elke overheidsdienst blijft verantwoordelijk voor de publicatie, op dit moment zijn er nog geen stopzettingen van publicaties aan de Task Force of aan het grote publiek gemeld.

De metadata die aangeleverd wordt, wordt momenteel nog door Fedict omgezet naar de Europese DCAT-AP specificatie, en ter beschikking gesteld voor iedereen. Op termijn is het de bedoeling dat de overheidsdiensten zelf deze DCAT-AP metadata kunnen aanmaken.

Fedict werkt overigens ook mee aan de ontwikkeling van deze specificatie, en werd gevraagd deze expertise te delen tijdens de Semic.EU conferentie in Rome (mei 2016).

 

Task force, open data champions en strategie voor elke overheidsdienst

De Taskforce werd in 2015 opgericht, ze bestaat uit twee leden van de Dienst Administratieve Vereenvoudiging (juridische expertise / ervaring met PSI) en twee leden van Fedict (technische en business expertise)

De DAV is lid van de PSI-werkgroep van de Europese Commissie, belast met het Europese open data beleid, met name de uitvoering van de PSI-richtlijn en de implementatie van een pan-Europees open data portaal.

Fedict heeft op 25/09/2015, bij monde van haar Voorzitter, een brief verzonden aan alle Voorzitters van de andere federale administraties, met de vraag een Open Data Champion te willen aanduiden. Van de 18 Voorzitters hebben er 10 gereageerd, de namen werden toegevoegd aan de lijst leden van het Transparantiecomité.

De Task Force (DAV) roept ook het Transparantiecomité enkele keren per jaar samen.

 

Eén unieke federale portaalsite

In het najaar van 2015 is een project opgestart rond de bouw van de nieuwe federale portaalsite (http://data.gov.be) . De architectuur en achterliggende tools werden door Fedict ontwikkeld en voor alle (technische) gebruikers ter beschikking gesteld als open source. De “look and feel” van het portaal, met een modern responsive design, werd gerealiseerd door een startup (Mbit), en is toegankelijk voor een breed publiek.

De site werd begin 2016 gelanceerd, en bevat vandaag linken naar meer dan 5000 open datasets van verschillende overheden (lokaal, regionaal en federaal).

Er wordt eveneens verwezen naar het pan-Europese open data portaal, Fedict  werkt samen met de consultants van het dit portaal om alle metadata ook automatisch op het EU portaal gepubliceerd te krijgen.

 

Promotie en dialoog binnen open data community

Fedict heeft in de zomer van 2015 een startup expert aangesteld die o.a.  “match-maker” is tussen de startups community enerzijds en de overheid anderzijds: startups op zoek naar specifieke datasets worden correct doorverwezen, overheden met datasets kunnen in contact gebracht worden met startups die innovatieve applicaties willen bouwen. Fedict was aanwezig op een aantal events zoals de Antwerp Startup Fair en Failing Forward, en zoals vermeld werd de look’n’feel van het unieke open data portaal ontworpen door een startup.

Momenteel is er bij weinig bedrijven een uitgesproken vraag naar ‘overheidsdata’ tenzij het om specifieke sectoren gaat (gezondheidszorg, mobiliteit, energie, …). De ontwikkelaars hebben eerder de neiging om zelf data te verzamelen of via een commerciële partij te bekomen, dan om ze aan een betrokken overheidsdienst te vragen.

Daarnaast  werden tijdens diverse evenementen en meetings in de open data community (en daarbuiten) de federale open data strategie en het portaal gepromoot. Zo was de lancering van het open data portaal voor het grote publiek op 12 januari gekoppeld aan de jaarlijkse Fedict-receptie, het grootste IT-evenement van het land. Deze lancering heeft dan ook persaandacht gekregen in Knack en Le Vif, en op de sociale media.

De Task Force heeft goede contacten met de open data community, Fedict nam deel aan de Open Belgium day (panelist en spreker), het grootste jaarlijkse open data evenement in België, georganiseerd door OpenKnowledge Belgium.

De Task force nam eveneens deel aan een round table van KPMG, had contacten met startups Datascout, Lex.be en Cognizone, en met open data experten van PwC, ProXML en iMinds.

Internationaal was de Taskforce aanwezig op GovLab Portugal om ervaringen rond portalen uit te wisselen, op #hackfrancophonie (Parijs) en de Semic.EU conferentie in Rome.

Wat feedback betreft: indien er voor een dataset een direct contactadres beschikbaar is, dan wordt dit gepubliceerd op het open data portaal. Daarnaast is er nog een algemeen en zeer laagdrempelig webformulier waar iedereen vragen kan stellen.

Via dit formulier worden er wekelijks gemiddeld 2 à 3 vragen gesteld, dit betreft zowel vragen over federale data als regionale datasets. In dat laatste geval doet de Taskforce beroep op de regionale partners.

 

Open data inventaris en calculus

De inventarisatie van de gratis beschikbare bronnen vertaalt zich in de federale open data portaal, dit is een continu proces.

Begin 2016 heeft de DAV een rondvraag georganiseerd om te achterhalen welke overheidsdiensten betalende datasets aanbieden, en hoeveel inkomsten daaruit voortvloeien. Dit overzicht werd door het kabinet Francken naar de Task Force en het kabinet De Croo gestuurd.

Uit de samenvatting blijkt dat er jaarlijks voor 1,2 miljoen EUR directe inkomsten worden gehaald uit de verkoop van niet-privacygevoelige datasets.

De grootste inkomsten werden gehaald uit het KBO (+/- 510.000 EUR), gegevens van het  KMI (410.000 EUR), van het NGI (247.000 EUR) en het Kadaster (24.000 EUR voor niet-privacy gebonden opvragingen). Naar verwachting zouden deze datasets zonder veel kosten gepubliceerd kunnen worden als 2 of 3 sterren data.

Vooral dan voor KMI en NGI zijn er echter ook indirecte inkomsten verbonden aan het verstrekken van (vaak op maat gemaakte) data producten (2 miljoen EUR ?)

Wat de calculus betreft, verwijst de Task Force naar een Europese studie omtrent de economische waarde van open data, die meer algemene inschattingen maakt. http://www.europeandataportal.eu/sites/default/files/edp_creating_value_through_open_data_0.pdf.

Hoewel er, door bijvoorbeeld de EC en Agoria, globale schattingen worden gemaakt omtrent de economische waarde van open data in het algemeen, heeft de Task Force heeft nog geen calculus gevonden die op betrouwbare manier een indicatie kan geven van de waarde van een specifieke dataset (of voor een klein aantal datasets).

 

Vraag gestuurd werking

Het NGI heeft samen met FOD Economie de geografische data van de statistische sectoren gepubliceerd, waarmee ontwikkelaars ook de veelgevraagde administratieve gemeentegrenzen kunnen aanmaken.

Er is vraag naar het in bulk verkrijgen van niet-persoonsgebonden informatie van het Kadaster, zowel door bedrijven als door open data barometers, maar tot op heden heeft de Task Force geen indicatie dat het Kadaster beschikbaar zal worden gesteld als open data, de Gewesten zullen dit in beperkte mate wel doen.

Veel statistische gegevens over bevolking en economie zijn nu reeds ter beschikking gesteld door Statbel.

 

Ondersteuning overheidsdiensten

De Task Force heeft, naast de presentatie op het College van de Voorzitters en het Transparantiecomité, presentaties en meetings gegeven bij FOD Economie, Belspo, KMI, NGI, het Rijksarchief, het FAVV en FOD Volksgezondheid.

Defensie werd gecontacteerd met een voorstel over het meer ontsluiten van historische data over humanitaire missies, en de traditionele verkoop van tweedehands kampeermateriaal, maar voorlopig plant Defensie geen verdere actie.

Daarnaast zijn er gesprekken met Ontwikkelingssamenwerking (er wordt al open data over buitenlandse projecten gepubliceerd op een internationaal platform) om meer data ter beschikking te kunnen stellen.

Het federale open data portaal bevat linken naar gratis webinars in meerdere talen, die in opdracht van de Europese Commissie voor de lidstaten werden ontwikkeld.

De Task Force overlegt ook enkele keren per jaar met de vertegenwoordigers van de portalen van de 3 Gewesten en de lokale overheden.

 

Open data en overheidsopdrachten

Dit punt werd tijdens de verschillende meetings toegelicht door de Task Force.

Er werd benadrukt dat de overheidsdiensten, indien zij het verzamelen van gegevens uitbesteden aan derden, de overdracht van rechten expliciet moeten voorzien in aanbestedingen (dit gebeurt namelijk niet automatisch, artikel 14 §2 en §3 van de Algemene Aannemingsvoorwaarden voor Overheidsopdrachten).

Fedict heeft deelgenomen aan Europese werkgroepen rond open metadata (DCAT-AP), en de “Multistakeholder Platform on ICT Standardisation” werkgroep die een positief advies gaven voor het gebruik van de “de facto” linked data standaarden RDF en SKOS in public procurement (volgens EU Verordening 1025/2012, Annex II).

 

Open data in bestuursovereenkomsten

In een aantal gepubliceerde bestuursovereenkomsten is open data al opgenomen.

Bedoeling is alvast om dit te verankeren in de bestuursovereenkomst van de nieuwe Horizontale FOD waartoe onder andere Fedict, DAV en P&O vanaf 2017 zullen behoren.