Stratégie - état annuel 09/2016

(traduction en cours)

Une stratégie fédérale d'open data qui comporte une vision ambitieuse sur l'open data et une série de points d'action concrets.

 

Comply or explain

Ce point a été abordé par le Task Force au cours de plusieurs réunions.

Des discussions coordonnées par l’ASA sont en cours (fin août, début septembre) dans le cadre de l’avant-projet d’arrêté royal sur le licences types. Cet AR vise à déterminer les conditions pour la mise à disposition des données des différentes administrations sous une licence compatible avec leurs missions et éventuellement leurs financements.

 

Mise à disposition proactive

De nombreuses données sont déjà mises à disposition de manière proactive, principalement des statistiques.

Pour la plupart des ensembles de données fédérales l'enregistrement n'est pas obligatoire, sauf quelques exceptions, notamment le Registre des entreprises (Banque Carrefour des Entreprises). Selon le BCE, cela est nécessaire pour informer les utilisateurs des mises à jour.

Le SNCB a une procédure similaire pour accéder des « données publiques » sur les horaires des trains.

Pour fournir certaines données anonymisées, le DIV demande que les entreprises entrent dans un accord séparé avec le SPF Mobilité.

 

Objectif: des données cinq étoiles

À l'heure actuelle, les ensembles de données sont disponibles en 2 (MS-Excel) et / ou 3 étoiles (texte, XML ...), ce sont des formats accessibles aux utilisateurs non-techniques.

Fedict heeft daarnaast enkele verbeteringen gedeeld met zeer technische open source projecten die het in de toekomst makkelijker moeten maken om 5-sterren (linked data) te publiceren.

Verder is er het “Intelligent Web Forms” (IWF) piloot-project bij Fedict, waar metadata van publieke webformulieren als 5-ster data gepubliceerd zal worden.

 

Renforcement des sources de données authentiques

La plupart des données réutilisables sont issues des bases de données qualifiées de « source authentiques ». Il est indispensable que les données soient d’une qualité quasi-parfaite avant de les mettre à disposition des tiers. Les services gestionnaires de ces données doivent donc fournir un travail important de contrôle, de rectification, dans des temps très court et de manière permanente. Lorsque certaines données de la base de données se révèlent être de médiocre qualité, sans possibilité raisonnable de les modifier, elles doivent être occultées. Ainsi des manipulations supplémentaires peuvent être nécessaires afin d'ouvrir la base de données (DIV).   

Ce point de la stratégie est essentiel à la fois pour permettre l’échange de données entre les services publics (collecte unique de données dans le programme only once) que pour la mise à disposition de tiers, bien que les enjeux ne soient pas identiques.

D'autres ensembles de données ont été obtenues à partir des "data warehouses", qui jouent un rôle similaire en tant que source authentique (mais qui n'ont pas le même statut juridique).Il est à noter que de nombreuses jeux de données dans les sources authentiques contiennent des données sensibles.

L'exportation (partielle) de la CBE est fait à partir de la source authentique.

 

Modèles de licence simples

Na de goedkeuring van de Federale Open Data strategie op 24/7/2015, is de omzetting van de herziene Europese PSI-Richtlijn goedgekeurd in de Kamer op 14/4/2016. De wet werd op 3/6/2016 in het Staatsblad gepubliceerd.

Op 7/7/2016 is het advocatenkantoor Timelex gestart met het schrijven van een aantal Koninklijke Besluiten, waar de CC0-licentie wordt vermeld als geprefereerde licentie, met daarnaast een “comply or explain” regeling. In principe wordt een voorstel van KB’s voorgelegd aan het Transparantiecomité, dat hierover tegen 5/9/2016 feedback dient te geven, zodat nadien het traject tot publicatie doorlopen kan worden.

De Task Force heeft in de meetings met de verschillende overheidsdiensten en het Transparantiecomité reeds de “open licentie” en het “comply or explain” principe toegelicht.

 

Gestion et continuité

Elke overheidsdienst blijft verantwoordelijk voor de publicatie, op dit moment zijn er nog geen stopzettingen van publicaties aan de Task Force of aan het grote publiek gemeld.

De metadata die aangeleverd wordt, wordt momenteel nog door Fedict omgezet naar de Europese DCAT-AP specificatie, en ter beschikking gesteld voor iedereen. Op termijn is het de bedoeling dat de overheidsdiensten zelf deze DCAT-AP metadata kunnen aanmaken.

Fedict werkt overigens ook mee aan de ontwikkeling van deze specificatie, en werd gevraagd deze expertise te delen tijdens de Semic.EU conferentie in Rome (mei 2016).

 

Taskforce, open data champions et stratégie pour chaque service public

De Taskforce werd in 2015 opgericht, ze bestaat uit twee leden van de Dienst Administratieve Vereenvoudiging (juridische expertise / ervaring met PSI) en twee leden van Fedict (technische en business expertise)

L’ASA est membre du groupe de travail PSI de la Commission européenne, en charge de la politique open data européenne, dont principalement la transposition de la directive PSI et la mise en œuvre d’un portail open data paneuropéen.

Fedict heeft op 25/09/2015, bij monde van haar Voorzitter, een brief verzonden aan alle Voorzitters van de andere federale administraties, met de vraag een Open Data Champion te willen aanduiden. Van de 18 Voorzitters hebben er 10 gereageerd, de namen werden toegevoegd aan de lijst leden van het Transparantiecomité.

De Task Force (DAV) roept ook het Transparantiecomité enkele keren per jaar samen.

 

Un portail fédéral unique

In het najaar van 2015 is een project opgestart rond de bouw van de nieuwe federale portaalsite (http://data.gov.be) . De architectuur en achterliggende tools werden door Fedict ontwikkeld en voor alle (technische) gebruikers ter beschikking gesteld als open source. De “look and feel” van het portaal, met een modern responsive design, werd gerealiseerd door een startup (Mbit), en is toegankelijk voor een breed publiek.

De site werd begin 2016 gelanceerd, en bevat vandaag linken naar meer dan 5000 open datasets van verschillende overheden (lokaal, regionaal en federaal).

Er wordt eveneens verwezen naar het pan-Europese open data portaal, Fedict werkt samen met de consultants van het dit portaal om alle metadata ook automatisch op het EU portaal gepubliceerd te krijgen.

 

Promotion et dialogue dans une communauté open data

Fedict heeft in de zomer van 2015 een startup expert aangesteld die o.a.  “match-maker” is tussen de startups community enerzijds en de overheid anderzijds: startups op zoek naar specifieke datasets worden correct doorverwezen, overheden met datasets kunnen in contact gebracht worden met startups die innovatieve applicaties willen bouwen. Fedict was aanwezig op een aantal events zoals de Antwerp Startup Fair en Failing Forward, en zoals vermeld werd de look’n’feel van het unieke open data portaal ontworpen door een startup.

Momenteel is er bij weinig bedrijven een uitgesproken vraag naar ‘overheidsdata’ tenzij het om specifieke sectoren gaat (gezondheidszorg, mobiliteit, energie, …). De ontwikkelaars hebben eerder de neiging om zelf data te verzamelen of via een commerciële partij te bekomen, dan om ze aan een betrokken overheidsdienst te vragen.

Daarnaast  werden tijdens diverse evenementen en meetings in de open data community (en daarbuiten) de federale open data strategie en het portaal gepromoot. Zo was de lancering van het open data portaal voor het grote publiek op 12 januari gekoppeld aan de jaarlijkse Fedict-receptie, het grootste IT-evenement van het land. Deze lancering heeft dan ook persaandacht gekregen in Knack en Le Vif, en op de sociale media.

De Task Force heeft goede contacten met de open data community, Fedict nam deel aan de Open Belgium day (panelist en spreker), het grootste jaarlijkse open data evenement in België, georganiseerd door OpenKnowledge Belgium.

De Task force nam eveneens deel aan een round table van KPMG, had contacten met startups Datascout, Lex.be en Cognizone, en met open data experten van PwC, ProXML en iMinds.

Internationaal was de Taskforce aanwezig op GovLab Portugal om ervaringen rond portalen uit te wisselen, op #hackfrancophonie (Parijs) en de Semic.EU conferentie in Rome.

Wat feedback betreft: indien er voor een dataset een direct contactadres beschikbaar is, dan wordt dit gepubliceerd op het open data portaal. Daarnaast is er nog een algemeen en zeer laagdrempelig webformulier waar iedereen vragen kan stellen.

Via dit formulier worden er wekelijks gemiddeld 2 à 3 vragen gesteld, dit betreft zowel vragen over federale data als regionale datasets. In dat laatste geval doet de Taskforce beroep op de regionale partners.

 

Inventaire open data et calculus

De inventarisatie van de gratis beschikbare bronnen vertaalt zich in de federale open data portaal, dit is een continu proces.

Begin 2016 heeft de DAV een rondvraag georganiseerd om te achterhalen welke overheidsdiensten betalende datasets aanbieden, en hoeveel inkomsten daaruit voortvloeien. Dit overzicht werd door het kabinet Francken naar de Task Force en het kabinet De Croo gestuurd.

Uit de samenvatting blijkt dat er jaarlijks voor 1,2 miljoen EUR directe inkomsten worden gehaald uit de verkoop van niet-privacygevoelige datasets.

De grootste inkomsten werden gehaald uit het KBO (+/- 510.000 EUR), gegevens van het  KMI (410.000 EUR), van het NGI (247.000 EUR) en het Kadaster (24.000 EUR voor niet-privacy gebonden opvragingen). Naar verwachting zouden deze datasets zonder veel kosten gepubliceerd kunnen worden als 2 of 3 sterren data.

Vooral dan voor KMI en NGI zijn er echter ook indirecte inkomsten verbonden aan het verstrekken van (vaak op maat gemaakte) data producten (2 miljoen EUR ?)

Wat de calculus betreft, verwijst de Task Force naar een Europese studie omtrent de economische waarde van open data, die meer algemene inschattingen maakt. http://www.europeandataportal.eu/sites/default/files/edp_creating_value_....

Hoewel er, door bijvoorbeeld de EC en Agoria, globale schattingen worden gemaakt omtrent de economische waarde van open data in het algemeen, heeft de Task Force heeft nog geen calculus gevonden die op betrouwbare manier een indicatie kan geven van de waarde van een specifieke dataset (of voor een klein aantal datasets).

 

Fonctionnement axé sur la demande

Het NGI heeft samen met FOD Economie de geografische data van de statistische sectoren gepubliceerd, waarmee ontwikkelaars ook de veelgevraagde administratieve gemeentegrenzen kunnen aanmaken.

Er is vraag naar het in bulk verkrijgen van niet-persoonsgebonden informatie van het Kadaster, zowel door bedrijven als door open data barometers, maar tot op heden heeft de Task Force geen indicatie dat het Kadaster beschikbaar zal worden gesteld als open data, de Gewesten zullen dit in beperkte mate wel doen.

Veel statistische gegevens over bevolking en economie zijn nu reeds ter beschikking gesteld door Statbel.

 

Appui des services publics

De Task Force heeft, naast de presentatie op het College van de Voorzitters en het Transparantiecomité, presentaties en meetings gegeven bij FOD Economie, Belspo, KMI, NGI, het Rijksarchief, het FAVV en FOD Volksgezondheid.

Defensie werd gecontacteerd met een voorstel over het meer ontsluiten van historische data over humanitaire missies, en de traditionele verkoop van tweedehands kampeermateriaal, maar voorlopig plant Defensie geen verdere actie.

Daarnaast zijn er gesprekken met Ontwikkelingssamenwerking (er wordt al open data over buitenlandse projecten gepubliceerd op een internationaal platform) om meer data ter beschikking te kunnen stellen.

Het federale open data portaal bevat linken naar gratis webinars in meerdere talen, die in opdracht van de Europese Commissie voor de lidstaten werden ontwikkeld.

De Task Force overlegt ook enkele keren per jaar met de vertegenwoordigers van de portalen van de 3 Gewesten en de lokale overheden.

 

Open data et marchés publics

Dit punt werd tijdens de verschillende meetings toegelicht door de Task Force.

Er werd benadrukt dat de overheidsdiensten, indien zij het verzamelen van gegevens uitbesteden aan derden, de overdracht van rechten expliciet moeten voorzien in aanbestedingen (dit gebeurt namelijk niet automatisch, artikel 14 §2 en §3 van de Algemene Aannemingsvoorwaarden voor Overheidsopdrachten).

Fedict heeft deelgenomen aan Europese werkgroepen rond open metadata (DCAT-AP), en de “Multistakeholder Platform on ICT Standardisation” werkgroep die een positief advies gaven voor het gebruik van de “de facto” linked data standaarden RDF en SKOS in public procurement (volgens EU Verordening 1025/2012, Annex II).

 

Open data dans les contrats de gestion

In een aantal gepubliceerde bestuursovereenkomsten is open data al opgenomen.

Bedoeling is alvast om dit te verankeren in de bestuursovereenkomst van de nieuwe Horizontale FOD waartoe onder andere Fedict, DAV en P&O vanaf 2017 zullen behoren..